پنج جنبش بنیادی انرژی وجود دارد؛ نیروها در درون و بیرون می‏جنبند، اوج گرفته، کاهش یافته و می‏چرخند.
مطالعه‏ ی این جنبش‏ها و فرم‏های حرکتی، بنیاد یکی از نظام‏های معروف فکری در خرد چینی است که به سه قرن پیش از میلاد مسیح برمی‏گردد.
این تفکر که به ‏نام “تئوری عناصر پنج‏گانه” معروف است -که اساساً روشی برای مطالعه‏ ی جنبش‏های انرژی است، نه طبقه‏ بندی عناصر- ابزاری اساسی و دقیق برای معماری و معماران فنگ‏شویی محسوب می‏شود.
زیرا کیفیات پویای جهان ما را مورد بررسی قرار می‏دهد.

حرکات پنج‏گانه انرژی و انرژی ‏های پنج‏گانه، عناصر پنجگانه عموماً مبتنی بر نام‌های پدیده‌های پنج‌گانه (که تمام حرکات پویای مشابه را نیز شامل می‌‌شوند) شناخته می‌شوند؛ چوب، آتش، خاک، آب و فلز.

حاصل آمیختن انرژی این پنج عنصر با یکدیگر، کیفیات و ارتعاشات گوناگونی است که به‏ طور روزمره تجربه می‏ کنیم؛ مانند رنگ، بو و مزه.
این انرژی‌ها با فصول، جهات، اعداد و حتی مواد غذایی خاصی ارتباط دارند و به‏ طور وسیعی نیز در پزشکی چین (طب سوزنی، طب گیاهی و …) کاربرد دارند.

ارتباط عناصر و انرژی آنها با اشکال و رنگ‌های مختلف

ارتباط عناصر با اشکال و رنگ‌های مختلف به شرح ذیل است:

عنصر                            شکل                               رنگ

چوب                         مستطیل افقی               سبز و قهوه‌ای

آتش                         مثلث                            قرمز، زرد تند، نارنجی، ارغوانی، صورتی

خاک                         مربع                            زرد روشن، قهوه‌ای روشن، رنگ خاک یا ماسه

فلز                           دایره                            سفید، خاکستری

آب                           منحنی                          آبی، سیاه

تعیین عنصر شیء در فنگ‌شویی ممکن است کمی گیج‏ کننده به نظر رسد.
به عنوان مثال یک میز چوبی مربع شکل را که به رنگ آبی تیره رنگ‌آمیزی شده است در نظر بگیرید؛ رنگ آبی، رنگ عنصر آب در فنگ‏شویی است.
جنس میز چوبی است که به عنصر چوب برمی‌گردد.
شکل مربع میز هم نماد عنصر خاک است. حال عنصر این میز از دیدگاه فنگ‌شویی چیست؟ آب، خاک یا چوب؟

در چنین مواقعی که تعیین عنصر شیء مورد نظر دشوار باشد، رنگ به عنوان نخستین معیار مطرح است.
معیار دوم شکل و معیار سوم نیز جنس خواهد بود.

رابطه‏ ی اشکال و عناصر در فنگ شویی چگونه است؟

با مثالی قضیه را کمی برایتان می‏ شکافیم: درخت را به عنوان یک عنصر چوبی در نظر بگیرید؛ حالت کلی آن تداعی‌کننده مستطیلی است که به صورت عمودی قرار گرفته است.
حال فرض کنید می‌خواهید این درخت را در ساختن یک ساختمان یا کلبه چوبی به کار ببرید.
وقتی الوارها را از طول روی هم قرار می‌دهید مستطیل عمودی را به مستطیل افقی تبدیل کرده‌اید.
یعنی برای تبدیل عنصر چوب به عنصری حاوی آرامش و آسودگی (خانه مکانی امن و آرام جهت آسودن افراد خانواده است) آن را به صورت مستطیلی  افقی به کار بردیم.
جالب اینجاست که طبیعت تمام این اصول را به صورت تجربی به همه می‌آموزد؛ خواب که مایه آرامش و تسکین شماست تنها در وضعیتی افقی (خوابیده) به سراغتان می‏ آید.
شما نمی‌‌توانید ایستاده بخوابید و اگر هم چنین کنید قطعاً خواهید افتاد.
طبیعت به زبان خود به شما می‌گوید که برای دست یافتن به سکون و آرامش باید پوزیشن خود را عوض کرده و از حالت عمودی به حالت افقی درآئید.

پس ما چه بخواهیم و چه نخواهیم تابعی از طبیعت هستیم و طبیعت سخاوتمندانه راهی پیش پایمان میگذارد تا انرژی های درونی و بیرونی خود را مهار و متوازن کنیم و در هماهنگی بیشتری با جهان به سر ببریم. همانطور که میدانید تمامی آنچه با ما ارتباط یا اتصال دارند، دارای درجات مختلف انرژی هستند که اگر آنها را کنترل و آزاد نکنیم، مخرب خواهند بود.
یکی از راه های کنترل انرژی استفاده درست و بجا از انرژی طبیعت است.

از زمانی که به خاطر می ‏آوریم، آفتاب از شرق طلوع کرده (بالا می‏ آید) و در غرب غروب می‏کند (پائین می‏ رود). در مکتب فنگ‏شویی از این قانون طبیعی در چینش لوازم منزل بهره می‏برند؛ اجسام بلند را در شرق منزل و اجسام کوتاه را در غرب آن قرار می‏دهند و به همین سادگی به هارمونی و هماهنگی قدرتمند و موثری در منزل‏شان می‏رسند.

“طبیعت اینگونه به ما می آموزد که چگونه رفتار کنیم.”

ئی چینگ

برای بسیاری از ما نخستین رویارویی با فنگ‏شویی و  انرژی ‏های پنج‏گانه، عناصر پنجگانه در حکم کشف یک زبان یا ساختار جدید است و طبیعتاً مقاومت‏هایی را در ما برمی ‏انگیزد.
همچنان‏که در دالان این ساختار جدید پیش می‏رویم، با مفاهیم جدیدی روبرو می‏شویم که در زبان ما معادلی برای آن نیست، ئی‏چینگ یکی از این مفاهیم است.

ئی‏چینگ کهن‌ترین متن به‌جامانده از چین باستان است که بیش از چهار هزار سال قدمت دارد.

در چین باستان لاک‏پشت نماد ثبات و عمر طولانی، و از اینرو بسیار مورد احترام بود.
لاک آن یکی از اشیاء مقدسی بود که از جانب آسمان، به عنوان وسیله‏ای برای طالع‏بینی مقدر شده بود.
بنابر نظریه‏ ای ریشه‌های علائم ئی‌چینگ توسط فوهسی -امپراتور اسطوره‌ای چین- روی لاک یک لاک‌پشت دیده شد و افسانه‌ها کشف هشت “سه‌خطی” ئی‏چینگ را به او نسبت می‌دهند.
اگرچه ممکن است این اسطوره از نظر ظاهری قابل قبول نباشد، اما نوع اشتیاقی را که منجر به ایجاد کتاب دگرگونی (کتاب ئی‏چینگ) شد، نشان می‏دهد.
خطوطی که در ئی‏چینگ می‏بینیم به دو دسته ممتد و منفصل تقسیم شده ‏اند تا نمایانگر اصول حیاتی و اساسی وجود باشند.
خط ممتد، آسمان یا “یانگ” خوانده می‏شود، و نشانگر قطب مثبت، مذکر و فعال طبیعت است. خط منفصل، زمین یا “ین” خوانده می‏شود و نشانگر قطب منفی‏، مونث و منفعل طبیعت است‏.
برای نشان دادن رابطه درونی این دو مفهوم متضاد (و در عین حال مکمل)‏، هر دو خط با هم ترکیب شدند تا ین و یانگ‏های کوچک‏تر را نشان دهند.
بعد خط دیگری هم اضافه شد و هشت شکل به‏ وجود آورد، که هر یک از این اشکال یک “سه خطی” خوانده می‏شود.
به هر یک از سه خطی‏ ها نامی داده شد و بعضی صفات ویژه به آن منسوب گردید.

سه خطی “چ، ین”، نشانگر جوهر مذکر آسمان یا یانگ اصیل، از سه خط ممتد تشکیل شده است و سه خطی “ک ،اون” نشانگر جوهر مونث زمین یا ین اصیل است ، و از سه خط منفصل تشکیل شده است
شش سه خطی دیگر، ترکیبات دیگری از ین و یانگ می‏سازند.
ین و یانگ وجوه “تائو” هستند و تائو نیز هسته اصلی جهان است. و بنابراین هشت سه خطی را به صورت یک خانواده، شامل پدر، مادر و شش فرزند پنداشته ‏اند.
هشت سه خطی در شکل اولیه ئی‏چینگ به کار می‏رفت، و اغلب آن‏ها را در هنر چینی بصورت شعاع‏های یک دایره‏ی همیشه گردان رسم می‏کنند که به‏ دور نمادهای درهم قفل شده‏ی ین و یانگ قرار گرفته. بخش سیاهرنگ (ین) از دایره داخلی، نقطه‏ای سفیدرنگ دارد، و قسمت روشن (یانگ) نقطه ‏ای سیاه‏رنگ دارد.
این امر نشان می‏دهد که هر قطب در کامل‏ترین و خالص‏ترین شکل خود، دانه‏ای از دیگری در‏بر‏دارد. هرجا ینی باشد  قطعاً اثری از یانگ هم خواهیم یافت. هر جا کوهی (یانگ) هست، قطعاً دره‏ای (ین) نیز خواهیم یافت. اگر تیزی (یانگ) در یک کارد هست، قطعا روزی کندی (ین) نیز در آن خواهد بود.

در فنگ‏شویی در معماری یا فنگشویی کاربردی، پنجره یک عنصر یانگ محسوب می‏شود. زیرا از آنجا نور، صدا، باد و منظره وارد اتاق می‏شود. در راستای رسیدن به تعادل و توازن روی پنجره یک عنصر ین (مثلا پرده کرکره) نصب می‏کنیم تا انرژی یانگ را تحت اراده و میل خود درآوریم. در حالی که به دیواری که یک عنصر ین محسوب می‏شود، تابلویی می‏آویزیم تا شور یانگ را به آن افزوده باشیم. یا اینکه برای خوابیدن جلوی درب را انتخاب نمی‏کنیم، چون درب به عنوان یک عنصر یانگ قدرتمند، محل رفت و آمد انسان، هوا، انرژی و … است. در عوض کنار دیواری که به سبب ین بودن آرام و بدون تحرک است، خوابی راحت‏تر خواهیم داشت. گرمای یانگ و سرمای ین کنار هم مفهوم جدید و دلپذیری را به وجود می‏آورند: معتدل. بهاری، ولرم. و هدف فنگ‏شویی همیشه دست‏یابی به یک چیز است و آن چیزی نیست جز تعادل! و ین و یانگ که عناصر اصلی این تعادل محسوب می‏شوند، در ئی‏چینگ درهم‏ می ‏آمیخته و مفاهیم و معانی جدیدی خلق می‏کنند. و اینجاست که تاثیرگذاری خارق‏ العاده ئی‏چینگ بر ما آشکار می‏شود.

سال‏ها بعد از پیدایش ئی‏چینگ، فردی به نام “ون” که مدتی به انتظار مرگ در زندان به سر می‏برد، به این هشت “سه خطی رازآمیز” علاقمند شده و به مطالعه و تحقیق در این زمینه پرداخت.
او با ترکیب کردن “سه خطی”ها و جفت کردن هریک از آن‏ها با دیگری، شصت و چهار “شش خطی” به دست آورد. آنگاه هر یک از این “شش خطی”ها را نامگذاری کرده و حکمی بر آن افزود. او حکم هر “شش خطی” را از ترکیب مفهوم دو “سه خطی” -که آن “شش خطی” را می‏ساختند- به دست آورد.
سرانجام پس از تغییراتی در ئی‏چینگ توسط کنفسیوس و فردی دیگر، در اواخر قرن سوم میلادی عارفی جوان به نام وانگ پی با مطالعه‏ ی ئی‏چینگ آن را فلسفه زندگی شمرد.
ئی‏چینگی که اکنون در دسترس است را همان روایت وانگ پی می‌دانند که به زبان چینی جدید تدوین شده‌است.

هدف ئی چینگ بیان تغییراتی است که در سطح کیهان رخ می‌دهد و امواج و حلقه‌های بخت را می‏سازد.
انسان به وسیله ئی‏چینگ نیروهای بخت را رهبری می‌کند و از رویدادهای درون زندگی باخبر می‌شود و در مواقع مورد نیاز می‌تواند جریان زندگی را به سود خود تغییر دهد.
ئی‏چینگ نمی‌گوید که چه چیزی در آینده رخ می‌دهد اما توضیح می‌دهد که چرا وقایع بدین گونه هستند و روشی را که آدمی باید در آینده اتخاذ کند پیشنهاد می‌دهد.