ساختمان مسکونی میم انگور
نویسنده
کارفرمای پروژه، مردی پنجاهساله به همراه همسر و فرزندش بود که به دلیل تعلق خاطر عمیق به محله قدیمیشان، تصمیم گرفته بود آپارتمانی در این محله بسازد. او در نظر داشت یک واحد دوبلکس از پروژه را برای زندگی شخصی خود، و سایر واحدها را به عنوان مستغلات، برای استفاده احتمالی فرزندش در آینده اختصاص دهد. با توجه به اشتغال کارفرما به جواهرسازی، او حساسیت زیادی به جزئیات داشت و ارزش ویژهای برای هنر دست استادکاران قائل بود. از یکسو، او بر خاطرهانگیزی و تجربه دلنشین زندگی در خانههای حیاطدار تاکید داشت، و از سوی دیگر، به دنبال معماری لوکس و پر زرقوبرق بود. از اینرو، هدف اصلی پروژه، بازتعریف این خواستهها و ایجاد هماهنگی میان آنها و ویژگیهای تاریخی، فرهنگی و اقتصادی محله بود تا بتوان مفهوم متفاوتی از معماری لوکس را در معرض نمایش گذاشت، مفهومی که کیفیت و کاربردیبودن، و صمیمیت و خاطرهانگیزی را توامان در برگیرد.
برای کاهش آشفتگی بصری ناشی از ساختمانهای اطراف، نمای پروژه با استفاده از آجر سفید، و بر پایه ایجاد قابی ساده و زیبا شکل گرفته است که بنا را از همسایگان ناهماهنگ و در حال نوسازی جدا میکند و فضایی مناسب برای چینش عناصر معماری فراهم میسازد. پوستههای آجری برگمانند نما که با چرخش و زاویهگیری قطعات آجر شکل گرفتهاند، نفوذپذیری متنوعی به حجم بیرونی میدهند، و با ایجاد روزنههایی، کنترل دید از بیرون به داخل را ممکن میسازند. همچنین بازی نور و سایه روی سطوح مایل آجری، جلوهای پویا در نما ایجاد میکند که تا عمق فضا امتداد مییابد. این شیوه از طراحی، نمایی سهبعدی پدید میآورد که علاوه بر مدیریت تابش آفتاب، تمرکز دید را از روبهرو به جهات شرقی و غربی تغییر میدهد و تجربههای بصری منحصربهفردی را در داخل و خارج بنا برای کاربران به ارمغان میآورد.
با توجه به عرض کم معبر و رفتوآمد زیاد در آن، و نیز اشراف خانهها بر یکدیگر، ارتباط با خیابان به فضاهای منفی همچون تراسها محدود شده است. این تراسها با نفوذ به عمق ساختمان، امکان دریافت نور طبیعی و دید به بیرون را برای فضاهایی مانند نشیمن فراهم میکنند. در دیوارههای جانبی تراسها نیز میتوان بازشوهایی در نظر گرفت که بدون ایجاد اشراف، تهویه طبیعی را ممکن میسازند. علاوه بر این، زاویهدار بودن لبه بیرونی تراسها، این امکان را به کاربران میدهد که گستره دید بیشتری تا عمق چند ده متری داشته باشند.
در طبقات یک تا چهار، هرکدام با مساحت ۱۶۰ مترمربع، فضایی میان آشپزخانه و سالن اصلی در نظر گرفته شده که از انعطافپذیری و قابلیت تبدیلپذیری بالایی برخوردار است. این فضا به شکلی طراحی شده است که میتواند بهطور مستقل، به عنوان کتابخانه، نشیمن، فضای سرگرمی یا محل تماشای تلویزیون استفاده شود. همچنین امکان اتصال آن به آشپزخانه (برای فضای آمادهسازی یا ناهارخوری) یا ادغامش با سالن اصلی نیز وجود دارد. کیفیت بصری، و تهویه و نورگیری مناسب این فضا، دستاورد طراحی تراسی است که از لبه نما به عمق پلان نفوذ کرده است. این تراس علاوه بر افزودن سبزینگی، به عنوان حائلی موثر میان فضای کار آشپزخانه و پذیرایی عمل میکند و حس آرامش و ارتباط با طبیعت را به فضا میبخشد.
خانه کارفرما در طبقات پنج و شش، در قالب یک واحد دوبلکس طراحی شده است. لایه اول این خانه به فضای نشیمن و پذیرایی مهمان اختصاص یافته که به دلیل نبود اشراف ساختمانهای روبهرو، جداره آن کاملا شفاف در نظر گرفته شده است. در مقابل این جداره، باغچهای سرتاسری قرار دارد که با ایجاد پردهای سبز، منظره بام ساختمان مقابل را میپوشاند. لایه دوم خانه نیز شامل اتاقها، نشیمن و حیاط سرگشادهای در جداره جنوبی است که به درختان کهنسال چنار مشرف است. این نشیمن، مشابه ایوانهای خانههای سنتی، امکان اتصال مستقیم به حیاط سرگشاده را داراست و به وید اصلی، و از طریق آن به پذیرایی نیز اشراف دارد. حیاط سرگشاده نیز از طریق یک پله روباز، به لایه سوم که بخشی از بام ساختمان است، متصل میشود. این بام فضایی مناسب برای بازی کودکان، دورهمیهای خانوادگی، و سپریکردن لحظاتی دلنشین در شب را فراهم میکند.