طبق تحقیقاتی که انجام شده و در اکثر مقالات طراحی داخلی آمده بیشتر مشکلات نورهای اداری، ماحصل عدم کفایت نور یا ایجاد موانعی چون مسدود شدن روشنایی لامپ به دلیل سایه‌های افتاده به روی آن ازدیگر روشنایی‌ها و یا مسدود شدن روشنایی روز در مسیر دیوارها و سقف‌ها می‌باشد.
مسدود شدن نور سه مشکل عمده ایجاد می‌کند:
۱- کاهش کفایت نور
۲- کنتراست بیش از حد
۳- یکنواختی بعدی. این موانع معمولاً محیطی هستند و با استفاده از انواع مختلف روشنایی‌ها برطرف می‌شوند.
کاهش کفایت نور
کمبود نور یک کلیت نسبی است که معمولاً آن را سایه می‌خوانند.
اگر در قسمتی از معماری داخلی یک محیط اداری فقط از نورهای رو به پائین استفاده شود، محیط از دید کارکنان کاملاً تاریک به نظر می‌رسد.
این مسئله را می‌توان با کارگیری روشنایی روز و نور عمودی بهبود بخشید.
عوامل بصری مشخص (مثل سایه‌های ایجاد شده از احجام و اشکال مختلف، و یا روشنایی زیاد سطوح عمودی) باعث تاریک‌تر به نظر رسیدن فضا می‌شوند.
با کمک نورپردازی مصنوعی می‌توان قسمت‌هایی که سایه‌های بیشتری در آن افتاده و تاریک‌تر است را، روشن‌تر نمود.
بهترین راه برای کاستن از سایه و ایجاد یک فضای دلنشین، استفاده از نورپردازی جانبی است؛ اگرچه می‌توان به طور غیر مستقیم از طریق نورهای شسته شده (Wall wash) و یا به طور مستقیم از طریق نور عمودی محیط، این حس را در فضا به وجود آورد.
واقعیت امر این است که هرچه وسیله روشنایی پرنورتر (روشن‌تر) به نظر برسد، نور جانبی بیشتری تولید می‌کند.
نورپردازی‌های بسیار واضح و پر نور نسبت به نورپردازی‌هایی با نور کم از کیفیت بیشتری نیز برخوردار هستند.
نورپردازی نقطه‌ای از طریق لامپ‌های نور تیره (dark light)، نور نیمه مات یا مات ایجاد می‌کند.
نورهای نقطه‌ای تیره رنگ (dark light) فاقد توانایی ایجاد نور جانبی هستند، و نورهای نیمه مات نیز روشنایی جانبی اندکی تولید می‌کنند.
نور یکنواخت(Mellow light) با نورپردازی غیر مستقیم بیشترین نور جانبی را تولید می‌کند.
نورپردازی اداری
کنتراست بیش از حد
کنتراست شدید به علت همسطح بودن سطوح پنجره با سطوح سایه‌دار، یا به علت نصب منابع روشنایی در فاصله‌ای خیلی نزدیک به دیوار ایجاد می‌شود.
کنتراست بیش از اندازه موجب خستگی بدنی و حواس‌پرتی می‌شود.
موثرترین روش برای کم کردن کنتراست، بکار بردن نورهای پراکنده در جهت فضای تاریک به طور مستقیم یا غیر مستقیم می‌باشد.
یکی دیگر از دلایل به وجود آمدن کنتراست شدید را می‌توان استفاده از لامپ‌های فلورسنت یا مهتابی بدون محافظ (پوشش) دانست.
تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که استفاده از یک لامپ بدون پوشش حتی زمانی که خارج از نقطه دید هم باشد، باعث خیرگی چشم می‌گردد.
این یک عکس‌العمل طبیعی چشم است؛ زیرا تفاوت میان روشنایی حباب لامپ و نقاط تاریک محیط اطراف آن، در یک لحظه خیرگی بصری ایجاد می‌کند.
نتیجه گیری کلی این است که برای حفظ تعادل میان شدت روشنایی و کنتراست محیط، بهترین روش استفاده از لامپ‌هایی مانند لامپ‌های یکنواخت (mellw light) است که بصورت مستقیم قابل رویت نباشد.
یکنواختی بصری
یکنواختی بصری در دکوراسیون فضاهای داخلی، معمولاً با جزئیات زیاد طراحی و یا به عبارتی تنوع زیاد ایجاد می‌شود. این به دلیل وجود نورپردازی با نور تیره رنگ (dark light)و جلوگیری از ورود نور طبیعی می‌باشد. این مسئله را می‌توان با استفاده‌ی منطقی از روشنایی خودافروز، کاهش داد.
لامپ‌های سقفی آینه‌ای نیز باعث یکنواختی بصری می‌شوند زیرا پیرامون خود روی سقف سایه ایجاد می‌کنند. البته لازم به ذکر است که نورپردازی مشخص با روشنایی کافی در اطراف سیستم روشنایی، باعث وضوح المان‌ها و نمایش بافت بصری می‌شود.
در مقابل، جذابیت بصری را می‌توان با کمک پوشش سفید رنگ سیستم روشنایی و استفاده از منشورهای پخش کننده نور محیطی ایجاد نمود، و این خود فضای روشن‌تر و وضوح بافتی بیشتری را برای یک فضای اداری به وجود می‌آورد. سیستم‌های روشنایی رو به بالا موثرترین روش برای ایجاد جذابیت بصری می‌باشند. ایجاد جذابیت بصری بیشتر از طریق حذف تزئینات اضافی معماری داخلی ایجاد می‌شود.
از طریق نورهای کم ولتاژ نقطه‌ای با تنوع زاویه‌های تابش و تنوع رنگ، می‌توان به هر بخش از محیط اداری یا کل ساختمان مشخصه‌ی خاصی داد.
فضاهای اداری بزرگ
نورپردازی فضاهای بزرگ در ساختمان به مراتب مشکل‌تر از فضاهای کوچک‌تر است. فضاهای داخلی با وسعت طولی زیاد و یکنواختی دید در سقف و دیوارها منبع ایجاد نوعی کنتراست در فضا هستند؛ روشنایی خیره کننده پنجره‌ها در این طول زیاد، باعث ایجاد خیرگی خواهد شد. همچنین فضاهای متراژ بالا باعث افزایش نسبت تاریکی به روشنائی نیز می‌شوند؛ بدین صورت که با وجود روشنایی طبیعی، باز هم حس می‌کنیم نور محیط ناکافی است. فضای باز محیط‌های اداری وسیع دارای قسمت‌های مجزا و عملکردهای خاص و متنوعی است: مانند راهروها، فضاهای مجزا و ….. نورپردازی هر کدام از این فضاها با انواع مختلف سیستم‌های نورپردازی می‌تواند جلوه و جذابیت خاصی ایجاد کند.
فضاهایی با امکانات سمعی و بصری
باید در نظر داشت فضاهایی که به ابزارهای سمعی و بصری مانند مانیتور ، پروژکشن ، میکروفن و نیز LCDها مجهزند، روشنایی مخصوص به خود را احتیاج دارند. زیرا انعکاس نور بر این دستگاه‌ها کار آن‌ها را مختل می‌کند. پیشرفت‌های اخیر در زمینه ساخت صفحه‌های نمایش امکان به کار بردن سیستم‌های نورپردازی متنوعی را در کنار تجهیزات صوتی و تصویری فراهم آورده است.
کنترل نور
کنترل دستی :
کنترل دستی نور این اجازه را به کاربران می‌دهد که مشکلات کمبود نور را در سطوح داخلی محیط برطرف کنند. شدت نور را می‌توان با توجه به نوع کاربری و استفاده از محیط تغییر داد و در زمان استفاده از روشنایی، از شدت نوری کمتری بهره گرفت.
کنترل مرکزی:
در کنترل مرکزی سیستم نورپردازی، برای بهبود یکنواختی بصری می‌توان از نورهای غیر مستقیم و یا مستقیم با در نظر گرفتن نور طبیعی کاهش کنتراست شدید در فضا استفاده کرد.
در تصاویر ذیل بیشترین امکان نورپردازی اداری به وسیله شدت درخشندگی و روشنایی نشان داده شده است.
نورپردازی اداری
گچ‌بری‌های بالای دیوار و زیر سقف، باعث مرتفع نشان دادن سقف و دیوارها شده و خود باعث کاهش روشنایی قسمت بالای پنجره می‌شود، که این از خیرگی چشم جلوگیری می‌کند.
– دیوارهای جلو آمده
وظیفه اصلی نورپردازی یکنواخت (Mellow light) تاباندن نور کافی و یکنواخت به دیوارها و سقف است؛ پس دیگر نور اضافی در این جا لازم نیست.
– ایستگاه‌های بازکاری
معمولاً در این فضاها و پست‌های کاری، نوری یکنواخت و متناسب از سمت سقف به فضا تابیده می‌شود.
– فضاهای گذرا
این فضاها شامل فضاهای زودگذری چون راهروها و محل‌های رفت و آمد است، که نورپردازی روبه پائین دارند و نورهای یکنواخت، لکه های نوری نسبتاً شدیدی ایجاد می‌کنند.
– دیوارهای جلو آمده
بدون نورهای شسته شده (Wall wash) بسیار تیره و تاریک به نظر می‌رسند.
– ایستگاه‌های بازکاری
در این فضاها می‌توان از سیستم نورپردازی آشکارتری استفاده کرد.
– فضاهای گذرا
در این فضا برای مشخص نمودن بهتر خط راهرو ، درخشندگی نورها را نسبت به تصویر قبل بیشتر کرده‌ایم.
-سطح روشنایی روز
نورهای شسته شده (Wall wash) مجاور دیوار، به کاهش کانتراست نور محیط و روشنایی پنجره کمک می‌کند.
دیوارهای جلو آمده
غالباً برای دید بهتر و روشنایی مناسب این دیوارها نیاز به روشنایی اضافی نور شسته شده (Wall wash) است.
ایستگاه‌های بازکاری
در اینجا به نورهای شسته شده احتیاجی نیست، زیرا نورهای رو به پائین به صورت ستاره‌ای مورب در سقف نصب شده‌اند، که روشنایی مناسب محیط را تأمین می‌کند و عنصر اساسی روشنایی، نورپردازی مستقیم با نورهای رو به پائین است.
فضاهای گذرا
در راهرو به طور کامل به نورپردازی رو به پائین با چراغ‌های مقطع مربع احتیاج داریم.
صفحه ۲۱
سطح روشنایی روز
بهترین گزینه نورپردازی برای اینگونه دفاتر اداری، نصب نورهای نقطه‌ای چند جهته است که به سادگی با تنظیم آن‌ها می‌توان خیرگی چشم را کاهش داد.
فضاهای کاری
نورهای رو به بالا روشنایی مستقیم و غیر مستقیم میزهای کار را ایجاد می‌کنند و پوشش نوری خوبی را به این محوطه ارائه می‌دهند.
سطح روشنایی روز
تعداد زیادی نورپردازی نقطه‌ای در کنار پنجره، کنتراست نور محیط و روشنایی روز را کاهش می‌دهد.
فضای کاری
روشنایی در این فضا به گونه‌ای طراحی شده است که اصولاً نور لازم و کافی را به روی سطح میزها تأمین کند.
ص۲۲
دیوارهای غالب
مجموعه چراغ‌های کم نور با ولتاژ پائین، بافت نوری مناسبی را بر این سطح ایجاد می کنند ، علاوه بر اینکه ولتاژ آن‌ها پائین است در پشت‌شان نیز رفلکتوری تعبیه شده که خیرگی چشم را کاهش می دهد.
فضای کاری
با نصب سیستم نورپردازی متناسب دقیقاً منطبق بر بالای میز، می‌توان روشنایی حرفه‌ای را برای فضای کار ایجاد کرد.
میز کنفرانس
بسته به سطح میز کنفرانس چراغ‌های کم ولتاژ که نورپردازی رو به پائین دارند، روشنایی کافی این نقاط را فراهم می‌آورند.
شکل صفحه ۲۴
۱)انعکاس سیستم روشنایی از طریق محدود کردن روشنایی در لامپ.
۲) نورپردازی رو به بالا (up light) باعث افزایش ارتفاع دید و جلوگیری از یکنواختی بصری می‌گردد.
۳) کنج‌های ایجاد شده برای پنجره‌ها از کنتراست بیش از حد نور طبیعی جلوگیری می‌کنند.
۴) نورهای شسته شده ((wall wash روشنایی غیر مستقیم و بافت بصری زیبایی به فضا می‌دهند.
۵) تنوع در قدرت روشنایی لامپ باعث افزایش جذابیت و تغییر در خلق وخوی افراد می‌شود.
۶) استفاده از المان‌های نورپردازی به سمت پائین ((down light باعث ایجاد فضایی آرام‌تر، خصوصی و متمرکز با نوع کار می‌شود.
۷) نورپردازی غیر مستقیم باعث گویا شدن چهره افراد می‌شود، در نتیجه کارفرما به راحتی می‌تواند اوضاع و شرایط کاری را کنترل کند.
۸) سیستم تنظیم روشنایی نور می‌تواند به مصرف بهینه‌ی انرژی نیز کمک کند؛ زیرا در طول روز نور کمتری مورد احتیاج است.
۹) نورپردازی رو به پائین (down light) باعث جلوگیری از ایجاد سایه‌های چند لایه می‌شود.
۱۰) در نورپردازی یکنواخت، قادریم کنترل نور به سمت بالا و پائین را داشته باشیم تا درطول روز از شدت نوری کمتری استفاده کنیم.
۱۱) لامپ‌هایی با روشنایی کافی و مناسب باعث ایجاد جذابیت بصری می‌شوند.
برای مشاهده مراکز فروش اکسسوری و بهترین برندهای متریال معماری روی لینک 100 برند برتر کلیک کنید.
نکات قابل توجه در نورپردازی اداری
دفتر کار تک نفره
در این دفاتر، دیوارها غالباً در میدان دید اصلی افراد قرار دارند؛ به این دلیل حداقل یک دیوار باید نورپردازی اختصاصی و مجزا داشته باشد. همچنین برای خلق حال و هوایی متنوع حین کار، انجام وظایف کاری مختلف در طول روز، و با توجه به تناسب دمای محیط، نورپردازی فضا تأثیر بسیاری خواهد گذارد.
دفتر کار چند نفره
در این دفاتر حداقل دو دیوار باید نورپردازی مجزایی داشته باشند. همچنین به علت قرار گرفتن سقف در زاویه دید، نورپردازی رو به بالا (up light) یکی از گزینه‌های موفق محسوب می‌شود. باید در نظر داشت که تنظیم دستی تمام نورها، باعث از دست رفتن جذابیت بصری فضا می‌گردد؛ لذا این تنظیمات فقط برای نورپردازی به سمت پائین انجام می‌شود.
فضای اداری باز
در این نوع فضا، سقف‌ها نقاط دید اصلی افراد هستند، و در نتیجه روش نورپردازی می‌بایست به گونه‌ای طراحی شود که زیر سقف و بالای دیوارها و ستون ها کاملاً روشن باشد. استفاده از ترکیبی از نورپردازی‌های تک لامپ، نورپردازی با رفلکتورها و لامپ‌های درخشان، برای القاء حس آرامش در فضا مفید به نظر می‌رسد.
چراغ‌های دارای محافظ (Shielded lamps) نسبت به چراغ‌های سقفی باعث کاهش درخشندگی آزاردهنده می‌شوند.
فضاهای استراحت
برای نورپردازی فضاهای استراحت باید از روش های نورپردازی اداری به میزان کمتری استفاده شود و به جای آن از لامپ‌های محافظ (Shielded lamps)برای آرامش بصری بیشتر استفاده شود. همین استفاده از چراغ‌های درخشان یا رنگی باعث بشاشیت بصری کارکنان می‌شود.
